ඇසළ පුන් පොහොය දිනයේ ඇති ශාසනික වැදගත්කම
ඇසළ පුර පසලොස්වක පොහොය දිනය අදට යෙදී තිබේ. ඇසළ පුන් පොහොය දිනයේ ශාසනික වශයෙන් වැදගත් සිදුවීම් රාශීයක්ම සිදුවී ඇති බව පත පොතහි සදහන් වේ.
- අපමහ සිදුහත් බෝසතාණන් වහන්සේ පස්මහ බැළුම් බැලීමෙන් අනතුරුව මිනිස් ලොව උපදින්නට මහ මායා දේවියගේ කුස පිළිසිඳගත්තේ ඇසල පෝය දිනකයි.
- සිදුහත් බෝසතාණන් වහන්සේ ගිහිගෙය කලකිරී මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය කරන්නේත්,
- රාහුල කුමරුගේ උපත සිදු වන්නේත් ඇසළ පුන් පෝ දිනකයි.
- එමෙන්ම මාරයා විසින් සිදුහත් බෝසතුන්ගේ ගිහිගෙය හැරයාම වළකා දින හතකින් සක්විති රජකම ලැබෙන බව පවසන්නේද මෙදිනයි.
- ගිහිගෙය හැරගොස් වසර හයකට පසුව ලොව්තුරා බුද්ධත්වයට පත්ව බරණැස ඉසිපතන මිගදායේදී ප්‍රථම වරට පස්වග තවුසන් උදෙසා ධම්ම චක්ක පවත්තන සූත්‍රය දේශනා කොට වදාළේද ඇසළ පොහොය දිනයකයි.
- තීර්ථකයන්ගේ මානය බිඳ, දමනය කරනු වස් ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ ගන්ධබ්බ රුක් මූලයේදී මහා පෙළහර පෑම ඇසළ පෝ දිනයක සිදුවිය.
- මාතා දිව්‍යරාජයා ඇතුළු දෙවියන්ට විජම්බණ දේශනා කිරීම.
- කොණඩඤ්ඤ තවුසාගේ සෝවාන් වීම
- ප්‍රථම ධර්ම සංඝායනාව පැවැත්වීමට රජගහ නුවරට වැඩමකර වස් එලැඹ මූලික කටයුතු ඇරඹීම.
- ප්‍රථම ඛණ්ඩ සීමාව සාංඝික කිරීම.
- කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජු සමයේදී ලක්දිව උපසපන් භික්ෂූන් නොවූයෙන් සියම් රටින් (අද තායිලන්තය) උපාලි තෙරුන් වහන්සේ ඇතුළු පිරිස ගෙන්වා ලංකාවේ උපසම්පදාව ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම සිදුවූයේද ඇසල පොහෝ දිනයකයි.
- විහාරස්ථාන වල වැඩ වසන භික්ෂූන් වහන්සේලා වස් විසීම ආරම්භ කරන්නේද (පෙර වස් විසීම) ඇසල පොහෝ දිනටයි.
- බු.ව 382 දී දුටුගැමුණු රජු විසින්රුවන්වැලි සෑ රදුන් තනන්නට මගුල් ගල තැබීම.
- මහ සෑයේ ධාතු නිධානය අනේප්‍රකාර ප්‍රාතිහාර්ය මැද සිදුවීම.
- කීර්ති ශ්‍රී මේඝවර්ණ රජ(කිත්සිරි මෙවන්) දවස කලිඟු රටින් හේමමාලා කුමරිය හා දන්ත කුමරු විසින් ලංකාවට ගෙනෙන ලද දළදා වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කරමින් වර්ෂයක් පාසා පවත්වනු ලබන ඇසළ පෙරහැරේ ආරම්භය.
Esala Full Moon Poya Day
Esala Poya commemorates several important events in the history of Buddhism, the Buddha’s first sermon and the arrival of the Tooth Relic in Sri Lanka
Buddha’s preaching of his First Sermon, the Dhammacakkappavattana Sutta, to the five ascetics took place at the ‘Deer Park’, near Benares, on an Esala poya day thereby inaugurating his public ministry. The other noteworthy events connected with this day include the conception of the Bodhisatta in the womb of Queen Maya, his Great Renunciation, the performance of the Twin Miracle (yamaka-patihariya), and his preaching the Abhidhamma for the first time in the Tavatimsa heaven.
An additional factor that enhances the value of this poya to Sri Lanka is the first local ordination of a Sri Lankan, when Prince Arittha, the nephew of the king, entered the Order at Anuradhapura, under Arahant Mahinda, following the introduction of Buddhism. On this day there also took place the laying of the foundation for the celebrated dagoba, the Mahastupa or the Ruwanvelisaya and also its enshrinement of relics by King Dutugemunu. It is owing to the combination of all these events that the Sinhala Buddhists fittingly observe this day ceremonially by holding Esala festivals throughout the island, giving pride of place to the internationally famous Kandy Esala Perahera.
Esala poya assumes prominence for yet another ritual of the Sri Lankan Buddhists. This is the annual rains retreat of the monks, ‘Vas’, which commences on the day following the Esala full moon. On the next poya day, Nikini (August), those monks who failed to commence the normal Vas on the day following Esala Poya, are allowed to enter the ‘late Vas’.
Source: Sridaladamaligawa.lk